- Τα ελαφρά τσιγάρα είναι λιγότερο βλαβερά από ότι τα άλλα;
Υπάρχει η αντίληψη ότι το κάπνισμα τσιγάρων με χαμηλή περιεκτικότητα σε πίσσα και νικοτίνη είναι λιγότερο επιβλαβή για την υγεία και ενέχουν μικρότερο βαθμό κινδύνου για πρόκλησηκαρκίνου του πνεύμονα. Μελέτες στις ΗΠΑ όμως καταρρίπτουν αυτό το μύθο, τονίζοντας ότι για τους καπνιστές ο κίνδυνος είναι υψηλός, και μάλιστα ο ίδιος για όλους, είτε καπνίζουν τσιγάρα με πολύ χαμηλή είτε με μέση περιεκτικότητα σε πίσσα και νικοτίνη.Έχει αποδειχθεί ότι οι καπνιστές «ελαφρών» τσιγάρων εισπνέουν πιο βαθιά και παρατεταμένα τον καπνό ή καπνίζουν περισσότερα τσιγάρα, με αποτέλεσμα η ποσότητα της προσλαμβανόμενης πίσσας και νικοτίνης να είναι ίδια με εκείνη που προέρχεται από τα «κανονικά» τσιγάρα. Τέλος, οι βλάβες από το κάπνισμα διαφέρουν από καπνιστή σε καπνιστή διότι δεν σχετίζονται μόνο με τον αριθμό των τσιγάρων που καπνίζει κάποιος καθημερινά ή με το αν είναι ελαφρά ή όχι, αλλά και από την ευαισθησία των γονιδίων ή των κυττάρων του στο κάπνισμα. Αυτό που ισχύει γενικότερα είναι πως για κάθε 1mg νικοτίνης που παίρνουμε, προσλαμβάνουμε ταυτόχρονα 3mg καρκινογόνων ουσιών, ιδιαίτερα επικίνδυνων για την υγεία μας.
- Οι γυναίκες υφίστανται πιο πολλές βλαπτικές συνέπειες στην υγεία τους σε σχέση με τους άνδρες;
Έρευνες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες καπνίστριες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα σε σχέση με τους άντρες. Ο καρκίνος του πνεύμονα την τελευταία δεκαετία φαίνεται να γίνεται γυναικεία υπόθεση. Οι γυναίκες σήμερα αποτελούν το 50% των νέων περιπτώσεων που ανιχνεύονται ετησίως και το ποσοστό αυτό έχει ανοδική τάση. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες τα περιστατικά θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα είναι περισσότερα από αυτά του καρκίνου του μαστού στον γυναικείο πληθυσμό.
- Προσφέρει το κάπνισμα διέξοδο από το άγχος και το στρες;
Πράγματι, στατιστικά είναι ένα από τα βασικότερα συναισθήματα που ισχυρίζονται οι καπνιστές ότι αισθάνονται. Όμως, πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι η νικοτίνη δεν φέρνει «πραγματική χαλάρωση» ή μείωση του στρες. Αποδείχτηκε ότι αυτό που οι καπνιστές αντιλαμβάνονται ως χαλάρωση ή μείωση του στρες, στην ουσία είναι μετριασμός των συμπτωμάτων της στέρησης. Τασυμπτώματα της στέρησης (νευρικότητα, ανησυχία, αδυναμία αυτοσυγκέντρωσης) εκλαμβάνονται ως αρνητικά, άρα η εξάλειψη ή η μείωση τους με το κάπνισμα μεταφράζεται ως ευχάριστη και ανακουφιστική. Με άλλα λόγια όταν η νικοτίνη στο αίμα πέφτει σε χαμηλά επίπεδα δημιουργούνται συμπτώματα στέρησης, νευρικότητας και άγχους. Καπνίζοντας, αυξάνονται τα επίπεδα νικοτίνης, συνεπώς γινόμαστε λιγότερο νευρικοί και αγχώδεις. Επομένως, το κάπνισμα είναι ο τρόπος που ικανοποιείται ο εθισμός στη νικοτίνη και η απόλαυση που δημιουργείται είναι αποτέλεσμα αυτού του εθισμου.
- Υπάρχει λόγος να σταματήσουμε το κάπνισμα όταν η ζημιά έχει ήδη γίνει;
Ο ανθρώπινος οργανισμός έχει τη μοναδική ικανότητα να επιδιορθώνει τον εαυτό του. Ακόμα κι αν κάποιος είναι καπνιστής για δεκαετίες, το ανοσολογικό του σύστημα μπορεί να διορθώσει κάποιες από τις βλάβες που έχουν προκληθεί εφόσον σταματήσει να εκτίθεται στη βλαπτική επίδραση του καπνού. Επίσης η έγκαιρη διακοπή εμποδίζει την επιπλέον βλάβη και μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης άλλων νόσων που σχετίζονται με το κάπνισμα όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Όταν ένας καπνιστής σταματήσει το κάπνισμα, ο κίνδυνος να αναπτύξει καρκίνο μειώνεται κατά 33% ανά δεκαετία, ενώ την τρίτη δεκαετία ελαχιστοποιείται. Επομένως όσο νωρίτερα πάρει κανείς την απόφαση να κόψει το τσιγάρο τόσο νωρίτερα θα ωφεληθεί από αυτήτην πρωτοβουλία.
- Είναι δυνατόν το έμβρυο να βλάπτεται όταν η μητέρα καπνίζει μόνο λίγα τσιγάρα;
Έχει αποδειχθεί πως και τα λίγα τσιγάρα βλάπτουν το έμβρυο, διότι η νικοτίνη περνάει στο αίματου και έτσι μπορεί να γεννηθεί με χαμηλότερο σωματικό βάρος και αναπνευστικά προβλήματα.Επίσης, είναι πολύ μεγάλες οι πιθανότητες πρόωρου τοκετού, ενώ τα παιδιά τωνκαπνιστών μητέρων εμφανίζουν πιο συχνά το σύνδρομο του αιφνίδιου θανάτου. Επιπλέον, το παιδί που θα γεννηθεί από μητέρα ενεργή καπνίστρια κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, έχει πιο πολλές πιθανότητες να γίνει καπνιστής. Αυτό συμβαίνει διότι η μητέρα που καπνίζει στη διάρκεια τουτοκετού αυξάνει τους νικοτινικούς υποδοχείς του εγκεφάλου του εμβρύου. Αυτό σημαίνει ότι γεννάει ένα μωρό με πιο πολλούς από αυτούς τους υποδοχείς οι οποίοι είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του εθισμού. Οι συνέπειες ακόμα και του παθητικού καπνίσματος, στην έγκυο και στο έμβρυο είναι σωματικές και ως εκ τούτου θα πρέπει η γυναίκα να διακόπτει το κάπνισμα οριστικά αμέσως με την διάγνωση της κύησης. Η φυσιολογική ανάπτυξη του εμβρύου παρεμποδίζεται από την χρήση νικοτίνης, η οποία διέρχεται στην πλακούντια κυκλοφορία και μετατρέπει το παιδί σε παθητικό καπνιστή από την εμβρυϊκή περίοδο. Το όλο θέμα κάπνισμα – γυναίκα-κύηση – έμβρυο είναι τεράστιο και ιδιαίτερα στην χώρα μας, όπου οι ελληνίδες εμφανίζουν παγκόσμια πρωτιά σε ποσοστό καπνίσματος, σκόπιμο είναι να αντιμετωπιστεί με ειδικές στοχευόμενες δράσεις. Σύμφωνα με μελέτες, το κάπνισμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης θεωρείται ότι ευθύνεται για το 20 – 30% των παιδιών που γεννιούνται με χαμηλό βάρος, για το 14% των πρόωρων τοκετών και το10% των νεογνικών θανάτων. Επίσης, σχετίζεται με την ανάπτυξη άσθματος στα νεογνά και στα μικρά παιδιά, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις παθητικές καπνίστριες. Μάλιστα, έχει αποδειχθεί ότι μακροπρόθεσμα τα παιδιά των καπνιστριών έχουν προδιάθεση για αναπνευστικά προβλήματα.
- Είναι αλήθεια ότι το κάπνισμα βοηθάει να μένει κάποιος αδύνατος;
Ναι. Η νικοτίνη αυξάνει τον μεταβολισμό, συνεπώς η έλλειψη της τον μειώνει, με αποτέλεσμα τη μεταβολή της ισορροπίας διατροφής-καύσεων ως προς την κατεύθυνση της αύξησης τουσωματικού βάρους. Όμως, μια μικρή μείωση των προσλαμβανομένων θερμίδων, σε συνδυασμό με αύξηση των καύσεων και συχνή παρακολούθηση του σωματικού βάρους στην περίοδο της διακοπής αποτελούν την απλή διαδικασία διατήρησης σταθερού του σωματικού βάρους. Η αντίληψη αυτή προέρχεται, κυρίως,από το γεγονός ότι όσοι διακόπτουν το κάπνισμα μπορεί να αυξήσουν το βάρος τους κατά 5 κιλά περίπου, τα οποία σταδιακά μπορούν να χάσουν τους επόμενους μήνες. Για το λόγο αυτό είναι σκόπιμο κατά την προσπάθεια διακοπής καπνίσματος το άτομο να υποστηρίζεται από διαιτολόγο ή να προσέχει τη διατροφή του. Το πρώτο τρίμηνο σημειώνεται μία αύξηση 1,5 με 2 κιλών ενώ μία μικρή, ήπια αύξηση έως και 5 κιλών συνολικά συνεχίζεται σταδιακά έως και τον 9ο μήνα μετά τη διακοπή. Αμέσως μετά το 9μηνο αυτό σημειώνεται πτώση. Η μικρή αύξηση των κιλών που παρατηρείται το πρώτο τρίμηνο οφείλεται στην επιβράδυνση του μεταβολισμού ως απόρροια της διακοπής του καπνίσματος, ενώ τα υπόλοιπα κιλά που τυχόν προστεθούν οφείλονται από την αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και από έναν ενδογενή ρυθμό λήψης τροφής. Σε όλους του ανθρώπους υπάρχει μία ενδογενής τάση λήψης τροφής. Αυτή η τάση σε έναν καπνιστή καταστέλλεται όταν, αντί να φάει, πίνει έναν καφέ και καπνίζει δύο τσιγάρα, με αποτέλεσμα το στομάχι να κλείνει και να αναστέλλεται η όρεξη. Η συστηματική φυσική δραστηριότητα μπορεί να αυξήσει την αυτοπεποίθηση του ατόμου ότι μπορεί να κόψει το κάπνισμα, να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα στέρησης, που προκαλεί η εξάρτηση από τη νικοτίνη και που συνοδεύουν συνήθως το άτομο, όπως είναι το στρες, η κατάθλιψη, η οξυθυμία, οι ανησυχίες, η κακή συγκέντρωση. Η άσκηση επίσης βοηθάει, μέσω της αύξησης κατανάλωσης των θερμίδων, στη μεταβολική ισορροπία και την προστασία του ατόμου από την αύξηση του βάρους του σώματος.
- Αληθεύει ότι το κάπνισμα προστατεύει από ορισμένα νοσήματα;
Το κάπνισμα είναι η σημαντικότερη γνωστή αιτία καρκίνου και η σημαντικότερη αιτία θνησιμότητας στον ανεπτυγμένο κόσμο. Εντούτοις, έχει βρεθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο του καρκίνου του ενδομητρίου, πιθανόν επειδή επιδρά βλαπτικά στις ωοθήκες και ελαττώνει τα επίπεδα οιστρογόνων, τα οποία διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην αιτιολογία του συγκεκριμένου καρκίνου. Επίσης έχει βρεθεί ότι το κάπνισμα ενδέχεται να μειώνει τον κίνδυνο της νόσου του Parkinson, ίσως επειδή η νικοτίνη η δρα ως νευροδιαβιβαστής. Ας γίνει όμως σαφές ότι οι κίνδυνοι από το κάπνισμα για το σύνολο της νοσηρότητας και της θνησιμότητας είναι δεκάδες φορές μεγαλύτερος από το βαθμό προστασίας που ενδέχεται να παρέχει έναντι μιας μεμονωμένης νεοπλασίας και ενός νευροεκφυλιστκού νοσήματος.
- Τα λίγα τσιγάρα την ημέρα δεν βλάπτουν την υγεία.
Για τον έφηβο ή γενικά τον νέο καπνιστή το επιχείρημα της ελαχίστης και ασφαλούς χρήσης αποτελεί την συνηθέστερη μεθοδολογία «στράτευσης» στο κάπνισμα. Η νευροβιολογική κατάσταση κάθε εξαρτησιογόνου διεργασίας στον εγκέφαλο περνά από μια αρχική περίοδο εύκολης ικανοποίησης και ευχαρίστησης, με πολύ λίγη δόση εξαρτησιογόνου ουσίας. Όμως οι ανάγκες αυξάνουν, με όρους και βιοχημικές διαδικασίες μελετημένες και γνωστές, που αποτελούν την βιολογική βάση της εξάρτησης. Έτσι, στη συνέχεια φτάνει κάποιος στη μέση ημερήσια δόση του σκληρού αυτού ναρκωτικού, που είναι περίπου 20 τσιγάρα την ημέρα, γεγονός που εξηγεί το γιατί αυτός είναι ο αριθμός των τσιγάρων που διεθνώς περιέχονται σε κάθε πακέτο. Είναι η ημερήσια ανάγκη του μέσου καπνιστή, ο οποίος, ξεκινώντας από ένα ή δυο ελεγχόμενα τσιγάρα σε νεανική ηλικία, βρίσκεται σε δυο με τρία χρόνια να είναι κανονικός χρηστής με πολύ λίγες πιθανότητες διακοπής χωρίς βοήθεια.
Είναι σε όλους μας γνωστό ότι όλοι οι καπνιστές ξεκίνησαν και συνέχισαν τη βλαβερή συνήθεια «από τα δύο καθημερινά τσιγάρα». ∆εν υπάρχει ασφαλής ποσότητα τσιγάρων που μπορεί να καπνίζει κάποιος αποκλείοντας τις βλαπτικές συνέπειες του καπνίσματος.
Η μόνη λοιπόν ασφαλής πρακτική είναι η πλήρης και οριστική διακοπή του του καπνίσματος.
