Επίκαιρο πάντα και ειδικά σήμερα που η Ελλάδα μπαίνει στη διαδικασία να κόψει μια συνήθεια πάρα πολλών δεκαετιών είναι το θέμα της χρήσης πλαστικής σακούλας από τους καταναλωτές και η απαγόρευση της δωρεάν διανομής της σύμφωνα με τον νόμο 4496/2017 ο οποίος μπήκε σε ισχύ ήδη από 01/01/2018. Εδώ πρέπει να τονίσουμε πως ο νόμος αφορά σακούλες από 15-70 μm. Στόχος της απόφασης αυτής είναι η μείωση της σπατάλης στους τομείς Plastic/Energy/Food, η στήριξη της ανακύκλωσης και η μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος. Πρέπει να αναφέρουμε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη θέση, μεταξύ των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όσον αφορά την κατανάλωση στις πλαστικές σακούλες με παραπάνω από το διπλάσιο αριθμό (μιλάμε για περίπου 400 σακούλες/έτος), σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο των 160 τεμαχίων. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες θα πρέπει έως το τέλος του 2019 να μειώσουμε την κατανάλωση στις 90 σακούλες κατά κεφαλήν ετησίως και μέχρι το 2025 στις 40 και άρα στο 1/10 του αριθμού που χρησιμοποιείται σήμερα. Για να δούμε όμως κάποια εύλογα ερωτήματα που προκύπτουν από τη νέα αυτή κατάσταση και τις απαντήσεις τους.
Γιατί η πλαστική σακούλα είναι επιβλαβής για το περιβάλλον;
Το πλαστικό επιβαρύνει ποικιλοτρόπως το φυσικό περιβάλλον. Για την παρασκευή του χρησιμοποιούνται παράγωγα του πετρελαίου στα ιδιαίτερα ρυπογόνα πετροχημικά εργοστάσια. Το θέμα συγκεκριμένα με τις σακούλες των σούπερ μάρκετ (βλ. 15-70 μm) είναι ότι έχουν ιδιαίτερα μικρό βάρος και έτσι με τη βοήθεια του αέρα και του νερού καταλήγουν στη θάλασσα και στους θαλάσσιους οργανισμούς καταστρέφοντας το περιβάλλον. Είναι τρομακτικό το γεγονός ότι 1 στα 2 απορρίμματα στο βυθό της θάλασσας είναι σακούλες. Επίσης τρομακτικό ότι 1 στα 4 ψάρια ανοικτής θάλασσας μπορεί να περιέχει μικροπλαστικά, αφού κολλάνε πάνω τους βακτήρια και μικροοργανισμοί της θάλασσας και τα κάνουν τέλεια μεζεδάκια για τα ψάρια τα οποία τα τρώνε και έπειτα δεν μπορούν να τα μεταβολίσουν. Το πλαστικό όμως γίνεται αιτία θανάτου ακόμη και για μεγάλα ζώα, όπως οι θαλάσσιες χελώνες που το τρώνε νομίζοντας πως είναι μέδουσες με συνέπεια να πεθαίνουν. Το κατατεμαχισμένο πλαστικό απορροφάται από μικροοργανισμούς και στη συνέχεια ανεβαίνει στην τροφική αλυσίδα και επιστρέφει στον άνθρωπο.
Φωτο-βιο-διασπώμενες σακούλες. Τι είναι στην πραγματικότητα.
Στην προσπάθεια να αντικατασταθούν οι πλαστικές σακούλες λόγω των επιβλαβών συνεπειών τους στο περιβάλλον, άρχισαν να κυκλοφορούν νέες πλαστικές σακούλες από φωτοδιασπώμενο υλικό (πολυαιθυλένιο με προ-οξειδωτικά πρόσθετα) οι οποίες όμως σε αντίθεση με τους ισχυρισμούς των κατασκευαστών τους, ούτε ανακυκλώσιμες είναι, ούτε βιολογικές και μάλιστα αποδεικνύονται ακόμα πιο επιβλαβείς από τις κλασικές πλαστικές σακούλες διότι όταν εκτεθούν αρκετά στο φως και φωτο-διασπαστούν σε πάρα πολύ μικρά, σχεδόν αόρατα με γυμνό μάτι, κομματάκια, ρυπαίνουν μαζικά το περιβάλλον, συσσωρεύονται επί χρόνια και είναι αδύνατον να ελεγχθούν. Έχουν απαγορευτεί γι΄αυτό μην μπείτε στον κόπο να τις αναζητήσετε. Στην περίπτωση που επιμένετε στη χρήση πλαστικής σακούλας υπάρχουν οι πραγματικά βιοδιασπώμενες που είναι κατασκευασμένες από άμυλο τις οποίες όμως πολύ δύσκολα θα βρείτε σε κάποιο κατάστημα στην Ελλάδα καθώς η τεχνολογία των βιοαποκοιδομήσιμων πλαστικών (άμυλο) δεν έχει εξελιχθεί επαρκώς ώστε να είναι αποδοτική και οικονομική η χρήση τους, ειδικά σε περιοχές με θερμό κλίμα.
Με τι μπορώ να αντικαταστήσω την πλαστική σακούλα;
Φυσικά υπάρχουν οι χάρτινες σακούλες οι οποίες θα διατίθενται στα καταστήματα δωρεάν. Η καλύτερη λύση πιστεύω όμως ότι είναι η χρήση επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών. Τα σούπερ μάρκετ υποχρεούνται να παρέχουν τη δυνατότητα στους καταναλωτές να εφοδιάζονται στο ταμείο των σημείων πώλησης εμπορευμάτων ή προϊόντων, επαναχρησιμοποιήσιμες σακούλες/τσάντες μεταφοράς και να τις τοποθετούν σε εμφανές στους καταναλωτές και προσιτό σημείο. Θεωρητικά ένα νοικοκυριό για να καλύψει τις ανάγκες του θα πρέπει να χρησιμοποιήσει 3-4 επαναχρησιμοποιούμενες σακούλες. Άλλη μια ιδέα είναι οι κλασικές τσάντες πλάτης (σχολικές) που σίγουρα υπάρχουν στα περισσότερα σπίτια.
Σε επόμενη φάση και για να μπορέσει να διεισδύσει η χρήση των τσαντών αυτών στην καθημερινότητα του καταναλωτή σχεδιάζονται συστήματα που θα τον επιβραβέυουν καθώς και διάφορα κίνητρα. Επίσης -και επειδή όλα ξεκινούν από την παιδεία- θα δοθεί βάρος σε δράσεις στα σχολεία ώστε οι μελλοντικοί καταναλωτές να είναι πλήρως εξοικειωμένοι με τη χρήση επαναχρησιμοποιούμενων τσαντών.
Κόστος πλαστικής σακούλας και γιατί θα χρεώνεται τόσο. Τι ορίζει ο νόμος για τα πρόστιμα;
Ο νόμος ορίζει περιβαλλοντικό τέλος 0,03€ συν ΦΠΑ 24%, δηλαδή σύνολο 0,0372€ ανά σακούλα. Λόγω της ελάχιστης υποδιαίρεσης του ευρώ (0,01€) η συνολική χρέωση δεν μπορεί να είναι μικρότερη από 0,04€ ανά σακούλα. Να σημειωθεί ότι από 01/01/19 θα γίνει 0,07€ συν ΦΠΑ, δηλ 0,09€ ανά σακουλα. Χώρες όπως η Ολλανδία και η Ιρλανδία έχουν επιβάλλει αντίστοιχο τέλος ύψους 0,25€ και 0,22€ αντίστοιχα. Ο έμπορος που παραβαίνει τις υποχρεώσεις του τιμωρείται με πρόστιμο από 200 μέχρι 5.000 ευρώ. Σε περίπτωση υποτροπής τα ποσά των προστίμων τριπλασιάζονται. Πρακτικά δηλαδή αν γίνουν 3 παραβάσεις σε 3 καταστήματα, όπου παράβαση μπορεί να είναι και διάθεση 3 σακουλών δωρεάν, το συνολικό πρόστιμο φτάνει ακόμα και τα 30.000 ευρώ.
Ποιες περιπτώσεις εξαιρούνται από το νόμο 4496/2017;
Από τη νομοθεσία εξαιρούνται από την επιβολή τέλους οι έμποροι περιπτέρων και του υπαίθριου εμπορίου (λαϊκές αγορές). Επίσης επιτρέπεται κατ’ εξαίρεση η χρήση πλαστικής σακούλας με συγκεκριμένες προδιαγραφές για χύμα προϊόντα για την διασφάλιση της δημόσιας υγείας, καθώς θεωρείται είδος συσκευασίας.
Με την αφορμή λοιπόν την ευαισθητοποίηση του κράτους ή έστω την εφαρμογή των ευρωπαϊκών οδηγιών μήπως ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε και εμείς, ο καθένας για τον εαυτό του πόσο προσέχουμε το περιβάλλον; Δε μιλάω για οικολογική συνείδηση, αν και θα έπρεπε να έχουμε. Το θέτω περισσότερο ως ηθικό ζήτημα. Καταστρέφουμε το σπίτι άλλων έμβιων οργανισμών που δεν μας έχουν βλάψει και ούτε μπορούν να κάνουν κάτι για να μας αποτρέψουν από το να συνεχίσουμε να τους βλάπτουμε εμείς. Θα κλείσω με μια ερώτηση που κάνει τα πράγματα νομίζω αρκετά ξεκάθαρα. Πόσο πολύ θα μας άρεσε να έρχονται κάθε μέρα και να πετάνε σκουπίδια μέσα στο σπίτι μας;
Πηγή: repanaki.gr
